Arcangiul Lardschneider
| Articul per Ladin Gherdëina | 
|
Arcangiul Lardschneider (* 3 de utober 1886 ta Ciampac, Sëlva; † 19 de merz 1950 a Dispruch) ie stat n professëur y un di majeri studiëusc dl ladin de Gherdëina y l autor de n vocabuler ladin. Ël ie nasciù sciche catordejesem fì sul luech de Ciampac te Sëlva. L ie jit pona a fé la scoles autes a Bulsan y a Dispruch al fat la matura. Tla università de Viena al pona studià romanistica cun Wilhelm Meyer-Lübke ulache l ie deventà dutor tl 1909 cun la tesa "Versuch einer Syntax des Grödnerischen" (La sintassa dla rujeneda de Gherdëina). L à pona nsenià plu rujenedes romaniches tla scoles autes a Maran, Kufstein y Dispruch. Tla università de Dispruch iel nce stat letëur de franzëus. Tl 1912 iel stat cofundadëur dla Union di Ladins de Dispruch.
Tl 1923 se al maridà cun Klara Daler y i à abù doi mutans.
Tl 1933 al dat ora l prim vocabuler gherdëina - tudësch ('xWörterbuch der Grödner Mundart'x) cun 7000 paroles, de chëles truepes ova nce n stlarimënt etimologich.
Arcangiul Lardschneider ie stat l redatëur di primes trëi Calëndri de Gherdëina tl 1911, 1912 y 1913, dac ora a Dispruch da bera Sepl da Passua[1].
A Arcangiul Lardschneider ie dedicheda la Scola Mesana de Sëlva dal 1985 incà.
Scric[mudé | muda l codesc]
- Versuch einer Syntax des Grödnerischen.
- Wörterbuch der Grödner Mundart. Schlern Schriften 23. Universitäts Verlag Wagner, Dispruch 1933.
- Cie sons’a nëus Ladins? Calënder de Gherdëina 1912, pl. 34-36.
- I leresc che ova mazà la jënt de Rustlea. Calënder de Gherdëina 1912, pl. 52-56 Test sun Wikisource..
- N puech per sort (matades). Calënder de Gherdëina 1912, pl. 63-65.
- Da ndeviné. Calënder de Gherdëina 1912, pl. 67-68.
- L calënder y l Ladinerverein. Calënder de Gherdëina 1913, pl. 29-32.
- Sentënzes. Calënder de Gherdëina 1949, pl 49-50.
- La ferata te Gherdëina. Ettmayer, Karl (1920): Vorläufiger Bericht über Phonogramm-Aufnahmen der Grödner Mundart. Viena: Hölder [Akademie der Wissenschaften Wien, 191. Bd., 4. Abhandlung; Mitteilungen des Phonogramm- archivs, 53.
- L pere ova doi fions, Test sun Wikisource.
Notes[mudé | muda l codesc]
- ↑ Calëndri de Gherdëina online sula plata web dla Union di Ladins de Gherdëina (per i scric ite dla ULG)]
Bibliografia[mudé | muda l codesc]
- Margareth Lardschneider: Dan 100 ani nasciova Arcangiul Lardschneider de Ciampac. Calënder de Gherdëina 1951, pl. 29-32
- Chiocchetti Nadia: Nosta Jent. Persones y personalités dla Ladinia. Union Generela di Ladins dles Dolomites. pl. 82-83. ISBN 88-901703-4-4.
- Rut Bernardi Paul Videsott Geschichte der ladinischen Literatur. p 187.
Wikiversity[mudé | muda l codesc]
Wikisource[mudé | muda l codesc]
Liams