Giovanni Battista Holnaider

Da Wikipedia
Articul per Ladin Gherdëina


Giovanni Battista Holnaider ie n artist de uni sort nasciù bonamënter te Gherdëina, aldò che ël disc te na si poejia “L’è tut na comèdia” ala fin dl dejedotejim secul. Autri disc che l ie nasciù a Molina di Fiemme da na familia de Gherdëina[1]. Ël à vivù y laurà a Ciavaleis. L fova fever ma fajova dl dut sche ëures, pumpes, stlops ulache l fajova y depenjova nce la decorazions, l fova nce scultëur, depenjadëur, muradëur.

Un de si stlops firmà 1799 ie cunservà tl Museum dla zità de Bulsan[2].

Tl 1809 al fat pea sot al cumandant Joseph Morandell ala batalies contra i franzëusc[3]. L Holnaider ie stat nce te busc a Trënt tla tor Vanga ajache i l ova acusá de fé menëides fauzes.

Mathias y Peter Alneider, che à fat tl 1757 l'ëura dl ciampanil de Ciastel, pudëssa vester stac parënc de Giovanni Battista Holnaider.

Poejia[mudé | muda l codesc]

L’è tut na comèdia

M’era zamài squasi desmentegà

d’esser lì, tra tanti danài

quando en ciàs, come de fèri

el m’ha sveià come dei sonài.


E eco che vedo quel pòr laór

ligà co le cadéne su n’asesèla:

de sóra a lù, ‘n grant orolòi

e le lanzéte co la so rodèla.


Quando se arìva a na zèrta ora

s’averze en sàch pim de monéa

e tut vèi zo, dala testa ai péi

sora quel’óm come fussa préa.


Gnanca ‘l temp de nàrghe vizìm

che quel danà, ciapàndo ‘l fià

el conta tuta la so bruta storia

e perché l’è lì squasi empicà.


“Mi som Giani Batista Holnaider

nat en Gardena e vivést en Fiéme

ero n’artista de quei propri bravi

tante e bele robe, fate tute enséme.


Savévo laoràr e anca bèm el fér,

dal grànt al pìcol, ‘n po’ de tut

fèvo pompe e encisióm sui fusìli

ma anca de orolòi no ero sul sùt.


E no l’è finìa chi: drìo ai òri,

me piaséva sbisegàr, far sculture,

laoréti col legn, anca ‘l muradór

per no parlar po’ de le mé piture.


Ero brào anca a sonàr e nar a càza

quanti orsi, lévri, cauròi ho copà

e anca pescar, sonar tant me néva

a pascolar le vache perfìm som nà.


No gh’era mistér che me spaventésa

gnanca la guera se propri la gh’era

ma no l’è stà quel che m’ha ciavà

‘n tradiment el m’ha butà en tèra.


Ero riusì, dopo aver tant strusià

a far monéde, come vere, d’arzènt

Ah le era bèle, te restévi encantà

e l’è per quel che le tegnìvo arènt.


Sol che na sera, qualche ‘nvidiós

vist quel tesoro, sol bel da vardar

l’è nà de corsa da quei che comanda

a dirghe che mi, si che ero ‘n falsàr.


I m’è piombài poch dopo en botéga

e i m’ha més tòchi de fer ale mam

La not l’ho pasàda tuta en presóm

“Te vedrài, i te mòla forsi domàm”.


Ma i dì i paséva, um dopo l’alter

e mi ero lì, en sórz en taiòla

Nesuni che i m’abia mai po’ dit

perché ero tratà come en taiagola.


Gnent i ha lasà de quel che ho fat

for da presóm en miseria som restà,

e quando i paesani i me vedéva …

“Varda che fìm ha fat quel becà”.


E ades som chi, soto st’orolòi …

ogni ora che pàsa vei zo le monéde

le me spaca la testa, e che mal

quando quel sach ala fim ‘l zéde.


Fème ‘n piazér, voi me paré bòni

quando torné de nòf ‘n Gardena

diséghe a quei che fa i artisti

de ricordar ogni tant la me pena.


Sì,ho pagà e sto pagando ancora

na colpa che a mi mai m’ha macià

e quei laoréti fàti col cesèl

che no i li perda, sarìa en pecà”.


Sentì ste parole, dite con pasióm

no m’è restà che farghe segn de sì

e con San Romèdi, tut en confusióm

som nà envanti: “No, basta star chì”[4].

Trasmiscion sun Holmaider[mudé | muda l codesc]

Ai 28 de auril 1976 à Nicolò Rasmo cuntà de Holnaider te na trasmiscion de Rai Bulsan (Dureda: 16'30)Trasmiscion de Nicolò Rasmo sun Giovanni Battista Holnaider.https://lld.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Defekte_Weblinks&dwl={{{url}}} Seite nicht mehr abrufbar], Suche in Webarchiven: Template:Toter Link/Core[http://timetravel.mementoweb.org/list/2010/Kategorie:Wikipedia:Vorlagenfehler/Vorlage:Toter Link/URL_fehlt

Notes[mudé | muda l codesc]

  1. Biografia
  2. . A Varena ova Holnaider frabicà na pumpa dal ega firmeda 1806, che ugova scialdi, ma che ie jita desdruda tla prima metà dl nuefcënt Foto dl stlop dl Holnaider y biografia. Archived 2022-11-02 te la Wayback Machine
  3. Documënt sun Holnaider dl 1809 tl archif dla Magnifica Comunità de Flem.
  4. Poejia de Holnaider sun Televignole.

Bibliografia[mudé | muda l codesc]