Abadé
Vocabolar dl ladin leterar
[mudé | muda l codesc]Tut fora da: Paul Videsott: Vocabolar dl ladin leterar
abadé Ⓔ AD + *BATĀRE ‘weit öffnen, aufreißen (Augen, Mund)’
(GsellMM) 6 1844 abada 3 (DemenegoG, LodeMasciza1844-
1929:113)
gad. abadé Badia abadè grd. abadé fas. abadèr bra. badar
moe. abadar fod. abadé, badé col. abadà, badà amp. abadà
LD abadé
v.tr. Ⓜ abada
(gad. P/P 1966; DLS
2002, grd. G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS
2002, fas. R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF
2013, fod. Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005,
amp. Q/K/F 1982; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002)
a) Co ra furia r’é passada, i scomenza a rajonà, ma ‘l Carter el no i abada, el majena e ‘l tende là. Co ra fùria r’ e pasada, i scomenz̄a a ragionà, ma ‘l Cartèr el no i abada, el magena e ‘l tènde la. DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:113 (amp.); Lode masciza che senpre val b) L’à politiga e l’é fin, /l’à chel / Dio che dute sà, / el no abada un bagatin / al comando de chi là. L’a polìtiga e l’e fin, / l’a chel Dio che dute sa, / el no abada un bagatìn al comando de chi la. DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:117 (amp.); Lode masciza che senpre val adatada in ogni tenpo a ra Banca Comunal
c) N seniëur, che no n’ova abadà a chësc cumand, […], jiva per chëla
stredes fuman che jiva su de vera nibles.Tëŋ luech fòa al temp de fiöra döscumandà 'l fumè tabàch
Uŋ Signour, chë / non òva abbadà a chëst cumànd, […], s̄iva per chëlla stredes /
stredes / fumàŋ chë s̄iva su de vera nibles. VianUA, FuméTabach1864:Te n luech fova al tëmp de fiera descumandà l fumé tabach
197 (grd.).