Tré zedules

Da Wikipedia
Articul per Ladin Gherdëina
I nasciui dl ann 1923 a tré zedules tl 1942 a Urtijëi. Chisc fova dobleiberi che messova jì pra i alpini. Sentà sun fonz: Max Stuflesser de Petlin. Sentei: L 3. da man ciancia cun l’armonica ie Cherubin Nocker da Cësa Nueva, l 4. ie Alex Moroder de Lenert. Mpe: L 2. da man ciancia ie Luis Ploner “Pitl Bolser”, l 3. ie Zenz Hofer di Coi, l 4. ie Franzl Runggaldier de Iutta.

Tré zedules o nce l Helau ie na tradizion te Gherdëina che ie nasciuda tl tëmp canche i jëuni che ova l'età de jì pra l militer messova jì a fé na vijita per udëi sci fova sani. N dijova tré zedules ajache zacan univa trat la busca de chiche messova jì. Do la vijita univi fac su cun n ciapel y jiva dut l dì ncantëur a fé baldoria. I jëuni adatei per l militer purtova n ciapel cun ciofes, na pluma de gial fosch[1] y pintes de uni culëur. Chëi che univa cunscidrei nia adatei per deventé saudeies purtova n ciapel cun na curona de chertes. A chisc ti dijovun "la vedla". L plu ghert de piet jiva danora cun n ram de pintes.

Do che tl ann 2005 ie stata tëuta ju la ublianza de ji pra l militer, ie mpò resteda chësta usanza sciche festa, ulache sën fesc pea nce la mutans[2]. Zacan univa chisc jëuni furnii su da catif, ma al didancuei vëniel purtà na ciamëija blancia y l gurmel brum.

Pra la pruzescion dla Dumënia dai Andli iel usanza che i jëuni porta la statua dl Sant Angiul Custode[3].

Mostra[mudé | muda l codesc]

La Union di Ladins de Gherdëina à mëtù a jì na mostra “Jí a tré zedules – Helau” dai 1 ai 12 de mei 2023 tla Cësa di Ladins a Urtijëi.

Notes[mudé | muda l codesc]

  1. Prinoth Beatrix: Nosc tieres salveresc...co vivi pa?. Calënder de Gherdëina 1995, pl. 194
  2. Timea Kostner: Jì a tré zedules de chëi dl 1999 a Urtijëi. Calënder de Gherdëina 2018, pl. 168-169.
  3. Marta Senoner: La pruzescions, gran tradizion religëusa. Calënder de Gherdëina 2012, pl. 138.

Bibliografia[mudé | muda l codesc]

  • Tone Senoner: 1936 La mujiga "Sun Chël Piz" de Urtijëi. Calënder de Gherdëina 1997, pl.191 y 193 (fotos de chëi dala zedules cun la mujiga dl Piz tl 1936).
  • Milva Mussner, Timea Kostner: La tradizion de jì a tré zedules. Calënder de Gherdëina 2018, pl. 164-167.