Archeologia

Articul por Ladin Val Badia

L'archeologia (dal grech ἀρχαιολογία, metü adöm dales parores ἀρχαῖος, "antich" y λόγος, "discurs" o "stüde") é la sciënza che studiëia les cultures umanes dla storia y süa relaziun cun l’ambiënt tres la racoiüda, la documentaziun y l’analisa di sëgns materiai che ares á lascé (architetöres, ogec, resć biologics y umans).

Johann Joachim Winckelmann (Raphael Mengs after 1755)

Ti tëmps passá éra gonot gnüda conscidrada na sciënza che aldî pro la storia, cun la funziun da inrescí y pité documënc materiai por epoches che n’â nia dan man na documentaziun scrita consistënta. Dantadöt di Stac Unis d’America êra dagnora gnüda conscidrada üna dles cater seziun dl’antropologia cun l’obietif da porté a conësce les cultures umanes tres le stüde de sües manifestaziuns materiales.

La nasciüda dl’archeologia á porté a de gran mudamënc de mentalité, conscidron che tl’Europa, tl Medieve gnôl tut ca i resć de monumënc dl’antichité sciöche ciavares de pera. Dl 1748 âl metü man les prömes escavaziuns regolares a Ercolano y a Pompei, a chëres che Johann Joachim Winkelmann, che vëgn conscidré le fondadú dl’archeologia moderna, ti á dediché süa pröma opera. Dl 1764 âl publiché l’opera dër conesciüda Geschichte der Kunst des Altertums.

Plates colegades

• Sciënzes soziales