Ciaval
Le ciaval (Equus ferus caballus) é n mamifer mangiaerba che alda pro le domëne di eucarioc y pro le rëgn di tiers tla familia di equidae.
Danter les sortes plü presëntes ti raiuns dles valades ladines dles Dolomites él i Haflinger y i norics.
Vocabolar dl ladin leterar[mudé | muda l codesc]
ciaval Ⓔ CABALLUS (EWD 2, 173; http://www.atilf.fr/DERom/entree/
ka’Ball-a) 6 1763 ciaval ‘equus’; schi a ciaval ‘equito’ (Bartolomei1763-1976:74, 97)
gad. ciaval mar. ćiaval Badia ćiaval grd. ciaval fas. ciaval fod.
ciaval amp. caval LD ciaval MdR ćiaval
s.m.f. Ⓜ ciavai, ciavala, ciavales
mammifero domestico degli equini (equus caballus)
(gad. B 1763; A 1879; G 1923; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998;
DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F
2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; G 1923; DA 1973;
Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; G 1923; T 1934;
Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A
1879; Q/K/F 1982; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002, MdR)
Ⓘ cavallo Ⓓ Pferd ◇ a) Mi care Mercadant! De le ćiaval
che m’avëis menè, ne sunsi nët nia contënt. Mi care Mërcadant! De le çhiaval che m’avëis menè, ne sunsi nëtt nia
contënt. DeRüM, Mercadant1833-1995:286 (MdR); b) E sci
ch’a chesta caales / s’i ra sona a pì no pos E sci c’ a chesta cavales / s’ i ra sòna a pi no pos DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:117 (amp.); c) Al á odü l’Orco daimpró da cortina / ch’al i parô impröma le ciaval dl Fujina. Al á odü
l’Orco damprò da cortina / ch’al i parô imprüma l’ćiaval dl
Fojina. PescostaC, OrcoIocl1858-1994:231 (Badia); d) Vedé
cuanta caretes coi caai, / Trasparentes e foghe artifiziai
Vedè quanta carretes coi cavai, / Trasparentes e foghe artifiziai DegasperF, AgostinoCostantini1860:1 (amp.); e) Por
ascogne les leghermes, che cuntra orenté i bagnâ i edli,
sbalzel söl ciaval, y raita asvelt a ce dla trupa Pur ascogne
les legrimes, che cuntra orentè i bagnà i oudli, sbalzel soul
ciaval, e reita svelto a ciè d’la truppa DeclaraJM, SantaGenofefa1878:9 (Badia); f) L marcadënt à dat i sparons al ciaval y ie mucià per fertuna dal pericul. L ma̤rka̤dá̤nt a dat i špa̤róŋs a̤ l txa̤vál i íe mutšá pę̆r fę̆rtúna̤ da̤ l pę̆ríkul. RifesserJB, Plueia1879:107 (grd.)