Tier

Da Wikipedia
Articul per Ladin Gherdëina
Deplu sortes de tieres

N tier (gherdëina: tier, badiot: tier, fascian: animèl) ie - do la tlassificazion tlassica - n vester vivënt eterotrof, che se nurësc de sustanzes organiches. L tiermul tier reservun ncueicundì a vestri cumplesc y plurizelulèrs, scebën che n ebe giut cunscidrà i protozoères coche tieres unizelulèrs. Coche duc i vestri vivënc, à i tieres semiënc cun chëi che i forma na grupa omogenéa, tlameda spezia.

Tla tlassificazion filogenetica che en drova atuelmënter, ie l taxon di tieres (latin: Animalia) stà remplazà da chël di metazoères (latin: Metazoa) che vën definii coche organisms eucarioc plurizelulèrs, motils y eterotrofs.

Tla rujeneda de uni di, ntëndun cun "tieres" dantaldut tieres superiëures. Formes animeles sciche la sponges, i corai y la anemones de mer ne vën tl lingaz da uni di nia cunsciderei coche tieres, scebën che i feje pert dl rëni animel, coche per auter ënghe i umans[1].

Carateristighes genereles permët de tlassifië la spezies che viv te mbranciamënc (o bifurcazions):

  • La sponges (latin: Porifera)
  • I piëns (latin: Ctenophora)
  • I urtiënc (latin: Cnidaria)
  • I mutadëurs (latin: Ecdysozoa)
  • I ierms plac(latin: Platyzoa)
  • I locotrofozoèrs (latin: Lophotrochozoa)
  • I deuterostomians (latin: Deuterostomia)

Categories de tieres [2][mudé | muda l codesc]

Rana latastei
Cygnus olor
Giraffa camelopardalis rothschildi
Arothron stellatus
Bos taurus
Equus Przewalski
Oryctolagus cuniculus
Marmota marmota
Capra ibex
Garrulus glandarius

Anfibes[mudé | muda l codesc]

Uciei[mudé | muda l codesc]

Tupa

Mamifers[mudé | muda l codesc]

Flutra

Retils[mudé | muda l codesc]

Lingiola urbejidla

Insec[mudé | muda l codesc]

Aranies[mudé | muda l codesc]

Tieres salveres ti raions ecuatoriei[mudé | muda l codesc]

Pësc[mudé | muda l codesc]


Bestiam[mudé | muda l codesc]

Tieres de cësa[mudé | muda l codesc]

Cian

I tieres salveres dla Dolomites[mudé | muda l codesc]


I uciei dla Dolomites[mudé | muda l codesc]

Tl ambiënt naturel dla Dolomites iel deplu sortes de uciei. Danter chisc iel[3]:

Tieres morc ora[mudé | muda l codesc]

Plates cunliedes[mudé | muda l codesc]

Notes[mudé | muda l codesc]

  1. Animalia, sun Enciclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica
  2. Animalia, sun Enciclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica
  3. Klaus Hellrigl: Atlas der Vogelwelt Südtirols, O.Niederfrieniger/P.Schreiner/L.Unterholzner, Tappeiner/Athesia Lana, 1996

Vocabolar dl ladin leterar[mudé | muda l codesc]

tier Ⓔ dtir. tiεr (EWD 7, 81) 6 1864 tieres pl. (VianUA, JëntCunvënt1864:196)
gad. tier mar. tier Badia tier grd. tier fas. tier fod. tier amp. tier LD tier
s.m. Ⓜ tiers
(gad. P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. G 1879; G 1923; L 1933; F 2002; DLS 2002, fod. Pe 1973; DLS 2002, LD DLS 2002)