Capela sal Crist
| Articul per Ladin Gherdëina | 
|
La Capela sal Crist de Resciesa ie na capela da mont, monumënt sota defendura dla Provinzia de Bulsan -Südtirol[1].
Storia
[mudé | muda l codesc]N document che scrisc de n Crist (o de na crëusc) sun Resciesa dl 8 de fauré dl 1416 disc, che la sunieria de Gudon (cun Funes, Laion y Urtijëi, ma zënza Sacun y Santa Cristina) ova cumprà ju la mont de Resciesa cun si Crist, dai seniëures Wolkenstein.
L ann 1752 á po la populazion de Urtijëi do che se ova cruzià l curat Dominicus Pineider fa su na capela ulache fova l crist de Resciesa, ma chësta capela ie tosc do stata ruineda dal tarlui.
L ann 1755 à po Jakob Christoph Ingram, na persona dal muet, lascia fé su la nueva capela (Vian). Josef Sebastian Aichner dla suneria de Gudon scrisc ai 24 nuvëmber dl 1789 che la capela, che fova stata sareda aldò de n orden dl coser Josef II, ie stata inò giaurida dala populazion.
Tl 1846 ie la capela stata restaureda cun l contribut de Mariana Moroder Purger de na rica familia de marcadënc de Urtijëi. Tl 1871 fova n ciaval garatà te capela y restà stlut laite fin che n l'ova giatà mort. Dala fam ova l ciaval encé magià la giames dl vedl crist. De chësta ntraunida scrij la “Bozner Zeitung” di 1. de lugio dl 1871. Chësc dann ie po unì restaurà permò tl 1957 da Peppi Rifesser da Stufan Tl 1885 ie po la capela ino stata restaureda cun l contribut dla lia Deutscher und Österreichischen Alpenverein, sezion de Gherdëina.
Tl 1959 ie la capela stata restaureda per nteressamënt dl pluan Engl Comploj de Urtijëi cun l contribut de privac, danter l'auter Giuani Stuflesser de Petlin y i patrons dl lift. N à nce metù na sief nteurvia per tenì dalonc l bestiam.
Dal 9 de lugio dl 2012 ie la capela sota defendura dla Provinzia de Bulsan-Südtirol. Ai 16 de setëmber dl 2012 ie la capela unida mo n iëde renuveda cun l contribut dla grupes di scizri de Urtijëi y de Laion. Danter l'auter ie nce l susot unì fat nuef cun n revëut a barijel. La capela ie inò stata benedida dal abat Chrysostomus Giner de Neustift.
Troies
[mudé | muda l codesc]N rua sa la capela cun l troi N. 10 che muef da Urtijë su per l bosch de Resciesa. Sul troi iel na Via Crucis cun 14 stazions zipledes da Vinzenz Moroder-Resciesa. Chësta stazions ie unides benedides ai 14 de setëmber dl 1921. Plu saurì iel da ji ala capela dala stazion a mont dla ferata de Resciesa sul troi N. 20. Da San Piere y Laion su ruvun passan per Ciani sul troi 35. N jiva cun crëusc da Laion su l dì de San Giuani y San Paul (26 de juni) y da San Piere su l di de San Iacun (25 de lugio). Da Urtijëi jivun cun crëusc plu da giut ai 14 de setëmber, l di dla Santa Crëusc, da Chël Piz su, passan per Col Cianacëi y l Cason.
Dedite
[mudé | muda l codesc]La gran crëusc dl desdotesim secul (scola Vinazer) ie sën sul autere. Japè dla vedla crëusc pon liejer n scrit cun la data 17+4 (1704) ’ntaiëda ite.
-
La capela dedite dan l restaur dl 2012. -
L'autere restaurà tl 2012. -
La capela dedite da pert dl entreda.
Bibliografia
[mudé | muda l codesc]- Cristian Moroder: Resciesa. Calënder de Gherdëina 1960, pl. 45-49.
- Toni Sotriffer: L Crist y la Capela de Resciesa. In: La Usc di Ladins, 35, 2012, pl. 16
- Luis Mahlknecht: N bel simbul dl crëidum sun na mont - La capela de Resciesa y la ntraunides ntëurvia. Calënder de Gherdëina 2013, pl. 171.
- Ulrike Mayerhofer: Festa de benediscion dla capela de Resciesa. Calënder de Gherdëina 2013, pl. 174.