Rëni de Franzia

Da Wikipedia

L Rëni de Franzia (franzëus vedl: Reaume de France (n iede [rei̯ˈjau̯mə də ˈfrantsə], plu tert [ˈfransə]); franzëus mesan: Royaulme de France; franzëus: Royaume de France (pronunzià [ʁwajom d(ə) fʁɑ̃s])) ie l inuem istoriografich che vën dat a plu entiteies politiches de la Franzia tl Medieve y tl scumënciamënt dl tëmp modern. L fova un di stac plu putënc de l'Europa dal tëmp aut dl Medieve inant. L fova ënghe una de la prima putënzes colonieles, cun colonies te l'Asia y Africa, y la majera che fova la Nueva Franzia te l'America dl Nord.

La Franzia à si urigin tl Rëni di Francs dl Vest (Francia Occidentalis), l mez a vest dl Mper di Carolings, che fova stat furmà cul Tratat de Verdun tl 843. N ram de la dinastia di Carolings ova renià nfin tl 987, canche Hugh Capet fova stat lità rë y ova fundà la dinastia di Capets. L raion ova tenì si inuem Francia y si reniant l titul rex Francorum ("rë di Francs") nfin tl Medieve aut. L prim rë a se dé l titul rex Francie ("rë de Franzia") fova Philip II tl 1190, y ufiziel dal 1204 inant. Da ilò inant fova la Franzia stata renieda dut l tëmp dai Capets sota la cëses de Valois y Bourbon nchin a l'abolizion de la monarchia tl 1792 ntan la revoluzion franzëusa. L rëni de Franzia fova ënghe stat renià doi iedesc te n'union persunela cul rëni de Navarra, dal 1284 al 1328 y inò dal 1572 al 1620. Daldò fova la istituzions de Navarra states tëutes demez y juntedes pro ala Franzia.