Vich

Da Wikipedia
Articul por Ladin Fascian
Veduda de Vich.

Vich (Vigo di Fassa per talian) l'é na frazion del comun de Sèn Jan; sie inom vegn cà dal latin vicus (vilaje). L'à 1.258 sentadins (ai 31.12.2017) e l'é a 1.382 m s.l.m.

Vich l'é l capolech storich, politich, religiuos e zivil de la veia Comunità Generèla de Fascia; per chest l'é stat senta di masees de cort, di capitans e di giudizi de la val, estra che di piovegn, descheche se pel entener da la denominazion de la gejia de Sèn Jan Batista, "La Pieif", avisa l zenter religious de la plebs, de la jent, de duta la val de Fascia.

Chiò l'é ence la senta de l'Union di Ladins de Fascia.

Gejia de Sèn Jan.

La gejia de Sèn Jan, che la é stata fata sù a la fin del 1400, l'é stat la gejia mère de duta la gejies federèles de la Comunità de Fascia per la gran festes religiouses e per l batum. L frabicat l'é de stil gotich, da mont con n ciampanil aut e spiz. Daìte, te l'abside, se pel veder doi gregn parees con depenc a fresch che fèsc referiment a la scola tiroleisa, e sun un de chisc, che l'é de l'an 1498, l'é depent sù scenes de vita de Sèn Jan. L'utèr l’é de stil neogotich e l’é stat fat presciapech a la fin de l'Otcent.

Se pel veder ence n santuarie te la gejia de Sent'Ugèna, sènta patrona de Fascia. L prum document che zertifichea che l'é en esser chesta gejia l'é del 1237, ma la é stata sagrèda del 1452. Enlongiajù la gejia de Sent'Ugèna, l'é logà la picola gejiola de Sèn Moriz che podessa esser l frabicat religious più veie de duta la val de Fascia amò en esser anchecondì.

Vocabolar dl ladin leterar[mudé | muda l codesc]

Vich6 1845 Vik (BrunelG, MusciatSalin1845:5)
gad. Vich grd. Vich fas. Vich fod. Vich amp. Vich, Vigo LD Vich
topon.
(gad. DLS 2002, grd. F 2002; DLS 2002, fas. R 1914/99; DLS 2002; DILF 2013, fod. Ms 2005, amp. DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ Vigo di Fassa Ⓓ Vigo di Fassa ◇ a) Mo a che éi vegnudi chisc bie / Da Vich a Pera? Spetà che ve l die. / A far veder l so bel carater / Da magnon, da begon e da bater. Mo a ke ei vegnudi kiš bìe / Da Vik a Perra? Spetà ke vel dìe. / A far vedér l so bel karater / Da magnon, da begón e da báter. BrunelG, MusciatSalin1845:5 (bra.).