Minca

Da Wikipedia
(Readressà da Minga)
Articul per Ladin Gherdëina
Minca
Blason de Minca
Blason de Minca
Bandiera de Minca
Bandiera de Minca
Blason Bandiera
Nfurmazions prinzipeles
Stat GermaniaGermania Germania
Stat federel PaiernPaiern Paiern
Landkreis kreisfreie Stadt
Fundazion 1158 do Gejù Crist
Populazion 1 512 491 ab. (31 dezëmber 2022)[1][2][3][4][5][6][7][8][9]
Densità 4 867,9 ab./km²
Geografia
Coordinedes 48°8'15"N, 11°34'30"E
Autëza 519 m
Spersa 310,7 km²[5][6]
Auter
Targa de l'auto M, MUC
Codesc de la posta 80331–81929, 85540
Gemeindeschlüssel 09162000
Plata internet stadt.muenchen.de/rathaus.html
Cherta
Cherta de localisazion: Germania
Minca
Minca
Minca (Germania)

Minca (tudësch: München, bavaresc: Minga) ie la capitela y majera zità dl Paiern. Cun na populazion de 1 512 491 ai 31 dezëmber 2022 iela la terza majera zità de la Germania, do Berlin y Hamburg, y la majera che ne ie nia n stat per se (Stadtstaat). Minca ie na kreisfreie Stadt y al medem tëmp la sënta aministratva dl Landkreis de Minca, che se destira ora ntëur ala zità. L raion metropolitan à na populazion de zirca 6 milions de persones.

Minca ie sul ruf Isar a nord de la Elpes y ie ënghe la sënta de la region dl Paiern Aut (Oberbayern). L ie l chemun cun la densità de populazion plu auta de la Germania cun 4.500 persones per km². Minca ie la segonda majera zità do Viena tl raion ulache vën rujenà l bavaresc.

La zità ie per l prim iede stata numineda tl 1158. La Minca catolica à abù na sterscia resistënza contra la refurmazion te la viera di 30 ani. Tl 1806 ie l Paiern deventà n rëni y Minca à scumencià a atiré n grum de ert, cultura y scienza. Do la segonda viera mundiela ie n grum de jënt unida a sté a Minca y l crëscer de la populazion ie jit adum cun n crëscer scialdi sterch de l'economia (Wirtschaftswunder).

A Minca ie stac i juesc olimpics da d'instà dl 1972 y te la zità ie ënghe stai juesc de la copa dl mond dl juech al palé dl 1974 y dl 2006.

Aldidancuei ie Minca n zënter global de ert, scienza, tecnologia, finanza, publicazion, cultura, innovazion, educazion, cumerz y turism. La zità à n standard de vita scialdi aut, aldo de la 2018 Mercer survey l plu aut te la Germania y l terzo plu aut al mond. L'economia de Minca se basa sun l high tech, l'industria di auti, de i servisc, la industries creatives y n grum de autri ciampsc. A Minca à si sënta n grum de firmes nternaziuneles sciche la BMW, Siemens, MAN, Linde, Allianz y la Münchener Rückversicherung. A Minca dal ënghe n grum de universiteies y istituzoins scientifiches, museums de gran cualità sciche l Deutsches Museum y l BMW Museum. Minca à n grum de atrazions cultureles sciche l Oktoberfest che vën tenì uni ann.

Storia[mudé | muda l codesc]

Geografia[mudé | muda l codesc]

Tlima[mudé | muda l codesc]

Temperatures mesanes y prezipitazions per Minca
Jen Fau Mer Aur Mei Jun Lug Ago Set Uto Nov Dez
Mesaria mascima (°C) 4,7 7,5 10,8 16,2 19,5 24,4 26,2 26,2 20,5 15,3 9,2 6,8 Ø 15,6
Mesaria (°C) 1,5 3,8 6,5 10,8 14,4 19,1 20,7 20,5 15,5 10,9 5,9 3,6 Ø 11,1
Mesaria minima (°C) −1,6 0,1 2,2 5,5 9,3 13,8 15,2 14,9 10,5 6,6 2,7 0,4 Ø 6,7
Prezipitazions (mm) 71 67 43 52 137 101 103 113 83 65 53 45 Σ 933
Ëures de surëdl (h/d) 2,0 2,7 4,1 5,1 6,4 6,8 7,6 6,9 5,6 4,2 2,2 1,6 Ø 4,6
Dis cun prezipitazions (d) 17 13 14 12 16 14 15 13 14 14 14 14 Σ 170
Tume (%) 83 83 77 72 73 73 73 75 78 82 86 86 Ø 78,4
T
e
m
p
e
r
a
t
u
r
a
4,7
−1,6
7,5
0,1
10,8
2,2
16,2
5,5
19,5
9,3
24,4
13,8
26,2
15,2
26,2
14,9
20,5
10,5
15,3
6,6
9,2
2,7
6,8
0,4
Jen Fau Mer Aur Mei Jun Lug Ago Set Uto Nov Dez
P
r
e
z
i
p
i
t
a
z
i
o
n
s
71
67
43
52
137
101
103
113
83
65
53
45
  Jen Fau Mer Aur Mei Jun Lug Ago Set Uto Nov Dez

Populazion[mudé | muda l codesc]

Svilup de la populazion de Minca dal 1871 incà

Tl 1852 fova la populazion de Minca per l prim iede rueda sëura i 100.000, cie che fajova de Minca per l prim iede na gran zità (Großstadt). Nfin al 1901 fova la populazion cresciuda nfin a 500.000 abitanc y cun chël fova Minca deventeda la terza majera zità dl Mper Tudësch do Berlin y Hamburg. Tl 1933 ova Minca arjont 840.000 abitanc, tl 1957 na milion. De mei dl 2015 ova Minca per l prim iede arjont 1,5 milions de abitanc. Cun na densità de 4.700 abitanc per km² tl 2020 à Minca la densità plu auta de uni chemun tudësch.

Galaria dala fotografies[mudé | muda l codesc]


Cëla nce[mudé | muda l codesc]

Referënzes[mudé | muda l codesc]

  1. https://www.statistikdaten.bayern.de/genesis/online/data?operation=abruftabelleAbrufen&selectionname=12111-101r&levelindex=1&levelid=1373007182974&index=1.
  2. https://www.statistikdaten.bayern.de/genesis/online/data?operation=abruftabelleAbrufen&selectionname=12411-001.
  3. https://www.statistikdaten.bayern.de/genesis/online?sequenz=tabelleErgebnis&selectionname=12411-001.
  4. http://www.muenchen.de/aktuell/2015-06/muenchen-einwohnerzahl-1-5-millionen.html.
  5. 5,0 5,1 https://www.destatis.de/DE/ZahlenFakten/LaenderRegionen/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Aktuell/05Staedte.html.
  6. 6,0 6,1 "Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2018 (4. Quartal)". Archivià da l uriginel ai 10 merz 2019. Trat ite ai 10 merz 2019.
  7. https://www.statistikportal.de/de/produkte/gemeindeverzeichnis.
  8. https://www.destatis.de/DE/Themen/Laender-Regionen/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/04-kreise.html.
  9. https://www.statistikportal.de/de/produkte/gemeindeverzeichnis.