Familia Franchetti

Da Wikipedia
Articul per Ladin Gherdëina
N pultret de Giorgio Franchetti dl moler Franz von Lenbach.
L Ciastel de Gherdëina te Sëlva dla familia Franchetti dal 1926 incà.

La Familia Franchetti ie na familia taliana scialdi dal muet, che vif truep a Roma y dlonch ora per l mond. L ie na familia de musicisć, cumponisć, scritëures, culeziunisć d'ert, viagiadëures, alpinisć. Truepes de familia à maridà persones ora dla Talia y n valguni ie nce nasciui y à vivù ora dla Talia. La familia ie patrona dl Ciastel Gherdëina dal 1926 incà, che vën gën metù de garat per cunzerc y mostres de ert[1].

I antenac fova judieres de Livorno (Franchetti) y Rotschild, che se à cunvertì tla religion catolica.

Abramo

Abramo (1805-1887) nasciù a Livorno y maridà cun Allegra Levi Sonsino (1810-1875) à metù su na familia scialdi putënta y republicana a Reggio Emilia. Ël ie stat numinà baron tl 1858 dal rë Vittorio Emanuele II do che l se ova cruzià de mëter a ji la prima ferates tla Talia y a resané i palusc dla Maremma[2].

Raimondo

Raimondo (1829-1905) mut de Abramo, à maridà Luisa Sara Rotschild (1834-1924) dla familia di banchiers. I à abù trëi mutons Alberto, Edoardo y Giorgio. Tl 1878 àl cumprà a Unieja l Palazzo Cavalli sul Canal Grande.

Alberto

Alberto (1860-1942) mut de Luisa Sara Rotschild y Raimondo fova n musicist y cumponist scialdi priejà te si tëmps. Ël se à maridà cun Margherita Levi (1865-1938)[3].

Giorgio

Giorgio (1865-1922) ie stat n musicist, culezionist maridà cun Marion von Hornstein. I à abù doi mutos: Luigi (1891-1978) scritëur y pianist y Carlo (1896-1953) alpinist. Gran merit de Giorgio ie avëi criá la culezion Franchetti scialdi granda e de gran tl palaz Contarini sën tlamà Ca'D'Oro, che ël à scincà al stat talian y che fesc pert sën di Museums Venezia (MUVE).

Luigi

Luigi (Luigino) (1891-1978) mut de Marion Hornstein y Giorgio ie stat n scritëur y pianist[4][5]

Carlo

Carlo (1896-1953) mut de Marion von Hornstein y Giorgio, maridà cun Virginia Mereghi di Iesi. I à abù trëi fions Mario (1919-1976), Giorgio (1920-2005 ) y Tatiana (1934-2010). Carlo jiva scialdi sula montes de Cortina, ulache i Franchetti à na cësa, fajan nce nueva vies. A cortina al lascià fé doi furnadoies. Cunesciù iel nce per si gran atività sciche speleologh. Ad ël ie ntituledes trëi uties da mont, a Cortina, sul Gran Sasso y a Ovindoli, na streda y l purtoi Canalone Franchetti a Cortina. L ann 1926 à Carlo Franchetti cumprà ju l Ciastel de Gherdëina al chemun de Sëlva. Si merit ie nce chël de avëi derturà l ciastel nia me dedora ma nce dedite ulache i pueresc che l à abità per cënt ani à tizà ite d'inviërn per se sciaudé dut l fantorum. Tresl Gruber conta che l baron ti ova scrit ora n scech n blanch per ti cumpré ju la stua da Ulëta, ma ëila nen à nia ulù la dé ca[6].[7].

Mario

Mario (1919-1976) maridà cun Anna Milliken (1919-2018). La familia Milliken à la majera industria de drap dl mond. Mario y l fra Giorgio puddëssun gën tlamé socialites. Mario fova ënghe n speleologh sche si pere Carlo[8]

Giorgio jr.

Giorgio (1920-2006) ie stat n galerist a Roma y gran culezionist de auti[9].

Tatiana

Tatiana (1934-2010) à maridà tl 1957 l artist american Cy Twombly un di plu prijei artisć dl mond d'al di da ncuei. Ëi à abù n mut Cyrus Alessandro Twombly (1959) ënghe n artist.

Andrea

Andrea (2021), mut de Anna Milliken y de Mario fova cumpani dla atëura Angelica Ippolito. Ël à abù cater fions: Cody, Benjamin, Giordano y Baldassarra. Andrea ie cunesciù per i vins. Ël à metu su doi aziendes de vins: tla Toscana la Tenuta Trinoro y sul Etna la Tenuta Passopisciaro.

Cody

Cody (1974), mut de Angelica Ippolito y Andrea, ie scritëur y se da ju cun i filmes y l ie cunesciù per l film-documenter Nasciù rich (Born Rich ann 2003.)[10][11]

Bibliografia[mudé | muda l codesc]

Notes[mudé | muda l codesc]

  1. Ulrica Perathoner: Da residènza di grofs a abitazion per i pueresc. Calënder de Gherdëina 2015, pl. 187-188.
  2. Borghesia e potere civico a Reggio Emilia nella seconda metà dell'Ottocento pl. 138
  3. Biografia de Alberto Franchetti.
  4. Biografia de Luigi Franchetti (nglëisc)
  5. Fondo Luigino Franchetti y biografia.
  6. Comunicazion persunela de Tresl Gruber
  7. Biografia de Carlo Franchetti.
  8. Speleo Club Roma.
  9. Biografia de Giorgio Franchetti jr.
  10. Biografia de Cody Franchetti.
  11. Plata web de Cody Franchetti.