Sepl Rifesser
| Articul per Ladin Gherdëina | 
|
| Josef Rifesser senior | |
|---|---|
 | |
| Nasciù/da | 23 de mei 1851 |
| Mort/a | 8 de agost 1919 |
| Suplì/da | Urtijëi |
| Educazion | Scola d'Ert Urtijëi |
| Cunesciù/da per | Scultëur y ferlëigher |
| Operes cunesciudes | San Hubertus, scultures cësa Stufan |
Sepl Rifesser senior, nce Josef Rifesser o Sepl da Stufan (* 23 de mei 1851 sa Juntlan-Sacun, † 8 de agost 1919) ie stat n scultëur y ferlëigher a Urtijëi.
Biografia
[mudé | muda l codesc]Sepl Rifesser à abu una dla masra berstots per ars sacra, statues de sanc y auteresc, de Gherdëina[1]. Te si berstot à laurà scultëures de gran qualità sciche Jocl Crepaz, Josef Mersa, Tone Pitscheider, Śepl Obletter y Sepl Walpoth da Minèrt. Bele tl 1906 à Josef Rifesser scrit n liber cun n proiet per fe na ferata te Gherdëina[2]. Josef Rifesser ie stat ambolt de Urtijëi ti ani 1884 - 1887 y 1908 - 1911 y per 39 ani al aministrà la puscions dla dlieja dla pluania de Urtijëi. La capeles dla dlieja San Durich a Urtijëi ie states desseniedes da Sepl Rifesser y tla capela dl Rosar al dunà l'autere[3]. Sepl Rifesser à ziplà n relief cun la santiscima Trinità, che ie da udëi sëura l gran autere dla dlieja de Ciastel[4].
L ie stat diretëur dla Cassa dl Sparani de Persenon ulache l ova na cësa.
Ël à maridà l ann 1876 Elisabeta Insam (1845-1904) de Uridl. Ëi à abù chisc fions: Giuani, Josef, Elisabeth marideda Mersa y Emilie marideda Moroder Bruel. Si mut Sepl Rifesser junior[5] nasciù dl 1883 y mort cun 101 ani ie stat n bon dessëniadëur de auteresc y si nepot Josef o Pepi ie cunesciù per la scultures antichisedes.
Opres
[mudé | muda l codesc]Per na statua de San Hubertus zipleda iel stat premià cun or a Pesett (Ungaria) l ann 1888 y cun arjënt a Paris l ann 1900. La statua iè al didancuèi mo tla familia Rifesser tl "Ciastel Rifesser" de Persenon.
-
San Hubertus ziplà da Josef Rifesser. -
Premi giatà tla Ungaria per l San Hubertus. -
Premi giatà a Paris l ann 1900.
Uneranzes
[mudé | muda l codesc]- Orden de Cavalier de San Gregorio dal papa Pio X.
Notes
[mudé | muda l codesc]- ↑ Nosc antenàc marcadënc. Calënder de Gherdëina 1952, pl. 40-48.
- ↑ La ferata de Gherdëina. Calënder de Gherdëina 1961, pl. 30-31.
- ↑ Alex Moroder: 100 Ani capeles dia dlieja de Urtijëi. Calënder de Gherdëina ,pl. 71-73.
- ↑ Verena Friedrich: Die Kirchen und Kapellen der Pfarreien Kastelruth und Seis am Schlern. Kunstverlag Peda, Passau 2021. ISBN 978 3 89643 431 9.
- ↑ Luis Mahlknecht: Bera Sepl Rifesser da Stufan à cum- plì 101 ani. Calënder de Gherdëina, pl. 35-37.
Bibliografia
[mudé | muda l codesc]- Josef Rifesser: Die Gròdner Bahn - La valle Gardena e la sua ferrovia I. F. Amonn-Bulsan.
- En memoria de Josef Rifesser. Nëus Ladins 1. de setëmber 1969, pl. 2 (Archiv dighitalisà Tessmann).
- Ildefons Perathoner: Parentela Rifesser - Riffeser. Calënder de Gherdëina 1971, pl. 88.
- Vinzenz Mussner: Scultëures y zipladëures a Urtijëi, che ie é mo cunesciù. Calënder de Gherdëina 1982, pl. 46 (foto di lauranc dla berstot da Stufan).