Vai al contenuto

Sepl Rifesser

Da Wikipedia
Articul per Ladin Gherdëina
Josef Rifesser senior
Nasciù/da 23 de mei 1851
Mort/a 8 de agost 1919
Suplì/da Urtijëi
Educazion Scola d'Ert Urtijëi
Cunesciù/da per Scultëur y ferlëigher
Operes cunesciudes San Hubertus, scultures cësa Stufan
Johann Peter Rifesser da Juntlan (1809 1894), l pere de Josef.
Johann Peter Rifesser da Juntlan (1809 1894), l pere de Josef.
La berstot de Josef Rifesser.
La berstot de Josef Rifesser a Urtijëi.
San Iacun de Josef Rifesser dl 1900 tla dlieja da Sacun.

Sepl Rifesser senior, nce Josef Rifesser o Sepl da Stufan (* 23 de mei 1851 sa Juntlan-Sacun, † 8 de agost 1919) ie stat n scultëur y ferlëigher a Urtijëi.

Biografia

[mudé | muda l codesc]

Sepl Rifesser à abu una dla masra berstots per ars sacra, statues de sanc y auteresc, de Gherdëina[1]. Te si berstot à laurà scultëures de gran qualità sciche Jocl Crepaz, Josef Mersa, Tone Pitscheider, Śepl Obletter y Sepl Walpoth da Minèrt. Bele tl 1906 à Josef Rifesser scrit n liber cun n proiet per fe na ferata te Gherdëina[2]. Josef Rifesser ie stat ambolt de Urtijëi ti ani 1884 - 1887 y 1908 - 1911 y per 39 ani al aministrà la puscions dla dlieja dla pluania de Urtijëi. La capeles dla dlieja San Durich a Urtijëi ie states desseniedes da Sepl Rifesser y tla capela dl Rosar al dunà l'autere[3]. Sepl Rifesser à ziplà n relief cun la santiscima Trinità, che ie da udëi sëura l gran autere dla dlieja de Ciastel[4].

Villa Rifesser Stufan a Urtijëi

L ie stat diretëur dla Cassa dl Sparani de Persenon ulache l ova na cësa.

Ël à maridà l ann 1876 Elisabeta Insam (1845-1904) de Uridl. Ëi à abù chisc fions: Giuani, Josef, Elisabeth marideda Mersa y Emilie marideda Moroder Bruel. Si mut Sepl Rifesser junior[5] nasciù dl 1883 y mort cun 101 ani ie stat n bon dessëniadëur de auteresc y si nepot Josef o Pepi ie cunesciù per la scultures antichisedes.

Per na statua de San Hubertus zipleda iel stat premià cun or a Pesett (Ungaria) l ann 1888 y cun arjënt a Paris l ann 1900. La statua iè al didancuèi mo tla familia Rifesser tl "Ciastel Rifesser" de Persenon.

Uneranzes

[mudé | muda l codesc]
  • Orden de Cavalier de San Gregorio dal papa Pio X.
Anunzia dla mort de Josef Rifesser.
Anunzia dla mort de Josef Rifesser.
  1. Nosc antenàc marcadënc. Calënder de Gherdëina 1952, pl. 40-48.
  2. La ferata de Gherdëina. Calënder de Gherdëina 1961, pl. 30-31.
  3. Alex Moroder: 100 Ani capeles dia dlieja de Urtijëi. Calënder de Gherdëina ,pl. 71-73.
  4. Verena Friedrich: Die Kirchen und Kapellen der Pfarreien Kastelruth und Seis am Schlern. Kunstverlag Peda, Passau 2021. ISBN 978 3 89643 431 9.
  5. Luis Mahlknecht: Bera Sepl Rifesser da Stufan à cum- plì 101 ani. Calënder de Gherdëina, pl. 35-37.

Bibliografia

[mudé | muda l codesc]
  • Josef Rifesser: Die Gròdner Bahn - La valle Gardena e la sua ferrovia I. F. Amonn-Bulsan.
  • En memoria de Josef Rifesser. Nëus Ladins 1. de setëmber 1969, pl. 2 (Archiv dighitalisà Tessmann).
  • Ildefons Perathoner: Parentela Rifesser - Riffeser. Calënder de Gherdëina 1971, pl. 88.
  • Vinzenz Mussner: Scultëures y zipladëures a Urtijëi, che ie é mo cunesciù. Calënder de Gherdëina 1982, pl. 46 (foto di lauranc dla berstot da Stufan).