Austria

Da Wikipedia
Articul per Ladin Gherdëina Val Gardena dall'alto.JPG
Republica de l'Austria
Republik Österreich
Flag of Austria.svg
Austria Bundesadler.svg
Inn
Land der Berge, Land am Strome
EU location AUT.png
Inuem ufiziel Republik Österreich
Rujeneda ufiziela Tudësch
Capitela  Viena
Populazion 8 979 894 ab.
(2022)[1]
Spersa 83 879 km²[2]
Ega 0,84%
Densità 107,1 ab./km²
Guviern
Forma de guviern Republica parlamentera federela
Presidënt Alexander Van der Bellen
Canzelier Alexander Schallenberg (ÖVP)
Economia
PIB (numinel)
• de ndut
• a persona
(2021)
$446,315 miliarc
$49 702
PIB (VPC)
• de ndut
• a persona
(2021)
$461,432 miliarc
$51 385
Munëida Euro
Auter
Prefis dl telefon +43
Furnea a

man drëta

Codesc ISO 3166 AT
Indesc dl Svilup Uman 0,916[3]
scialdi aut

L'Austria (gherdëina: Austria o Österreich, badiot y fascian: Austria, tudësch: Österreich), ufiziel la Republica de l'Austria (tudësch: Republik Österreich), ie n stat te l'Europa zentrela. Si capitela y majera zità ie Viena.

Geografia[mudé | muda l codesc]

Cherta topografica de l'Austria cun ziteies che à plu de 100.000 abitanc.

Storia[mudé | muda l codesc]

Cherta etno-linguistica de l'Austria-Ungaria tl 1910.

La republica de l'Austria ie nasciuda ai 10 de setëmber 1919 do che ie tumeda l'Austria-Ungaria ala fin de la Prima Gran Viera.

Economia[mudé | muda l codesc]

Na reprejentazion proporzionela de la esportazions de l'Austria tl 2019

Spartizion aministrativa[mudé | muda l codesc]

L'Austria, coche republica federela, ie metuda adum da 9 stac federei (tudësch: Bundesländer o mé Länder).
Chisc stac possa fé leges che resta laite te la costituzion y uni stat à rapresentanzes tl parlamënt de l'Austria. Viena ie na zità-stat (Stadtstaat), ajache la zità fej ora belau dut l stat ncont de spersa y populazion.
L majer stat per populazion ie Viena cun 1.920.949 abitanc, ma l ie l mënder per spersa cun 415 km². L majer per spersa ie l'Austria Bassa cun 19.180 km², l mënder per populazion ie l Burgenland cun 296.010 abitanc.

Lista de i stac federei[mudé | muda l codesc]

Liej de plu tl articul: Stac federei de l'Austria

Blason Stat Capitela Spersa
(km2)
Populazion
(jen. 2020)
Pop.
per km2
Oberoesterreich Wappen.svg Austria Auta
(Oberösterreich)
 Linz 11 982 1 490 392 124,4
Niederösterreich CoA.svg Austria Bassa
(Niederösterreich)
 Sankt Pölten 19 178 1 684 623 87,8
Burgenland Wappen.svg Burgenland  Eisenstadt 3 965 294 466 74,3
Kaernten CoA.svg Ciarënzia
(Kärnten)
 Klagenfurt 9 536 561 390 58,9
Salzburg Wappen.svg Salzburg  Salzburg 7 154 558 479 78,1
Steiermark Wappen.svg Steiermark  Graz 16 401 1 246 576 76,0
AUT Tirol COA.svg Tirol  Dispruch
(Innsbruck)
12 648 757 852 59,9
Wien 3 Wappen.svg Viena
(Wien)
415 1 911 728 4 606,6
Vorarlberg CoA.svg Vorarlberg  Bregenz 2 601 397 094 152,7

Ziteies[mudé | muda l codesc]

La majera zità de l'Austria cun na gran desfrënzia da la segonda ie la capitela Viena, che ova na populazion de 1 931 593 tl 2022. La segonda majera zità ie Graz, che tl 2022 ova na populazion de 292 630.
De ndut dal te l'Austria trë ziteies cun na populazion sëura i 200 000 abitanc (Viena, Graz y Linz) y trëi ziteies cun na populazion danter i 100 000 y 200 000 abitanc (Salzburg, Dispruch y Klagenfurt).

Inuem Stat Populazion
(tl 2022)[4]
Wien Wappen.svg Viena WienWien Viena 1 931 593
AUT Graz COA.svg Graz StiriaStiria Stiria 292 630
Wappen Linz.svg Linz OberosterreichAustria Auta Austria Auta 207 247
AUT Salzburg (Stadt) COA.svg Salzburg SalzburgSalzburg (stat federel) Salzburg 155 331
AUT Innsbruck COA.svg Dispruch TirolTirol Tirol 130 585
AUT Klagenfurt COA.svg Klagenfurt am Wörthersee CiarënziaCiarënzia Ciarënzia 102 618
Villach CoA.svg Villach CiarënziaCiarënzia Ciarënzia 64 071
Wels coat of arms.svg Wels OberosterreichAustria Auta Austria Auta 63 181
AUT Sankt Poelten COA.svg Sankt Pölten NiederosterreichAustria Bassa Austria Bassa 56 360
Wappendornbirn.svg Dornbirn VorarlbergVorarlberg Vorarlberg 50 360
Wappen Wiener Neustadt.svg Wiener Neustadt NiederosterreichAustria Bassa Austria Bassa 47 160
AUT Steyr COA.svg Steyr OberosterreichAustria Auta Austria Auta 37 879
Wappen at Feldkirch.svg Feldkirch VorarlbergVorarlberg Vorarlberg 34 998
AUT Bregenz COA.svg Bregenz VorarlbergVorarlberg Vorarlberg 29 306
Wappen von Leonding.svg Leonding OberosterreichAustria Auta Austria Auta 28 967
AUT Klosterneuburg COA.svg Klosterneuburg NiederosterreichAustria Bassa Austria Bassa 27 542
AUT Baden COA.jpg Baden bei Wien NiederosterreichAustria Bassa Austria Bassa 25 783
AUT Wolfsberg (Kaernten) COA.svg Wolfsberg CiarënziaCiarënzia Ciarënzia 25 056
Traun coat of arms.svg Traun OberosterreichAustria Auta Austria Auta 24 926
AUT Krems an der Donau COA.svg Krems an der Donau NiederosterreichAustria Bassa Austria Bassa 24 921


Flag of Austria (state).svg

Lians[mudé | muda l codesc]


Europa

AlbaniaAndoraAustriaAserbaigianArmeniaBeljeBielorusciaBosnia y HerzegovinaBulgariaRepublica CecaCipreCroaziaDanimarcaEstoniaFinlandiaFranziaGermaniaGreciaGeorgiaIslandaIrlandaKosovoLetoniaLiechtensteinLituaniaLuxemburgMacedonia dl NordMaltaMoldovaMonacoMontenegroNorvegiaPaejes BascPoloniaPortugalRiam UnìRomaniaRusciaSan MarinoSerbiaSlovachiaSloveniaSpaniaSveziaSvizraTaliaTurchiaUcrainaUngariaZità dl Vatican


Vocabolar dl ladin leterar[mudé | muda l codesc]

Austria

Austria 6 1870 Austria (AgostiniM, Dialogo1870*-2013:432)
gad. Austria grd. Austria fas. Austria fod. Austria col. Austria amp. Austria LD Austria
topon.
monarchia asburgica (fod.) Ⓘ Austria Ⓓ Österreich ◇ a) E massima la puora jent, che ven su per limosena sarave ben contenta de podè tornà sot a l’Austria, sot a l’acuila, che davant i butava nte le spazadure. E massima la puora jent, che ven su per limosena sarave ben contenta de podè tornà sott all’ Austria, sott’ all’ acquila, che davant i but-tava ‘nte le spazzadure. AgostiniM, Dialogo1870*-2013:432 (col.).

  1. https://www.statistik.at/web_de/statistiken/menschen_und_gesellschaft/bevoelkerung/bevoelkerungsstand_und_veraenderung/bevoelkerung_zu_jahres-_quartalsanfang/023451.html.
  2. http://www.statistik.at/web_de/static/k37_054436.pdf.
  3. https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI.
  4. AUSTRIA, STATISTIK. en/statistics/index.html "Statistics". www.statistik.at. {{cite web}}: Check |url= value (help)