Vai al contenuto

Paula Grossrubatscher

Da Wikipedia
(Readressà da Paula Moroder)
Paula Grossrubatscher sui schi sun Mont de Sëuc tl 1936.
Paula Grossrubatscher sui schi cun si anda Cisca Kostner sun Mont de Sëuc tl 1936.
Articul per Ladin Gherdëina


Paula Grossrubatscher Moroder (* 26 de jené 1922 a Urtijëi ; † 25 de utober 2012 a Urtijëi) ie stata na loma de familia, buteghiera y scritëura a Urtijëi te Gherdëina.

Nasciuda tla cësa Rusina, ala perdù l pere Josef Grossrubatscher cun 9 ani. Adum cun si loma Marianna Kostner, muta dl depenjadëur Alois Kostner ie Paula stata buteghiera tla butëiga Rusina fin tl 1953 canche la à vendú la butëiga a Bernhard Demetz-Faujëina per spartí l'arpejon cun l frà Leo Grossrubatscher. Paula à parturí y trà su cin mutans/mutons: Maria Ulrike buteghiera, Wolfgang dutor, Egon artist, Ruth psicologa y Stephan laurant pra Typak.

Alex Moroder, si uem, ala maridà puec mënsc dò che l ie ruà de ëuta dala viëra.

Paula ova gën la mujiga tlassica, dantaldut la opres de Richard Wagner. Mo dan la viëra iela furneda cun si nevic Alex cun la roda a Unieja per ji al opra.

Paula liejova truep de uni sort dala Bibia al Kapital de Karl Marx y la liejova uni ann i scritëures che giatova l pest Nobel.

Paula jiva gën de viac dlonch ora per l mond. Ëila maiova dl dut dla spezialitëies regioneles, tla Cina nchinamëi beches y nsec de uni sort.

Paula fova drët religëusa y jiva feter uni ann pra la Pro Civitate Cristiana de Assisi a n congres de teologia y filosofia y teniva pona cunferënzes de ciche la ova mparà de nuef[1].

Paula jiva gën sa mont, a crëp y cui schi mo do i 70 ani. Cun si uem iela stata sun feter duta la pizes y dlacieres de Südtirol, ma nce tla regions ujines.

Paula fajova pea cun l Teater de Gherdëina[2] y fova nce na bona ciantarina y à ciantà tl cor de dlieja de Urtijëi[3].

Paula Grossrubatscher cun Rudi Kostner da Zaramin tl 1967 tl pez de teater L cuer de loma.
Paula cianta cun Zenz da Puent per l Radio Ladin tl 1956[4].
Paula disc dant la ciantia de Stefan Demetz Serenata.

La à nce fat pea cun l Teater de Gherdëina[5]

Tl 1977 ie Paula stata metuda cunseliera per la Lia Natura y Usanzes de Gherdëina sciche rapresentanta dla Usc di Ladins[6].

  • Letra a Nëus Ladins. Nëus Ladins, 15 de merz 1967, pl. 5-6.
  • Giajuns de istruzion, vierces o ulei vester vierces. Nëus Ladins, 15 de fauré 1968, pl. 7.
  • 'N pue de zeche da rì. Nëus Ladins, 1. de merz 1968, pl. 4.
  • Uemes per l mont (Carlo Crepaz). Calënder de Gherdëina 1977, pl. 45-48.
  • Jites via per i mënsc di an. Calënder de Gherdëina 1978, pl. 10-29.
  • Batista Vinatzer de Val. Calënder de Gherdëina 1979, pl. 67-71.
  • Na noza nia da dejmincé. Calënder de Gherdëina 1980, pl. 110-113.
  • Na ntraunida. Calënder de Gherdëina 1980, pl. 113-114.
  • N lecort de anda Malia Sanoner da Costa. Calënder de Gherdëina 1981, pl. 115-117.
  • Zenzl da Fëur. Calënder de Gherdëina 1982, pl. 75-77.
  • Nozes de arjënt. Calënder de Gherdëina 1982, pl. 137-139.
  • Vinzenz Maria Demetz da Fëur. Calënder de Gherdëina 1989, pl. 114-121.
  • Maria da Nudrëi. Calënder de Gherdëina 1992, pl. 176-181.
  • Amor = ji deberiëda (Poejia). Calënder de Gherdëina 1994, pl. 139.
  • Trëi belëzes dl mond. Calënder de Gherdëina 1998, pl. 169-175.
  • La Dolomites dla Lucania. Calënder de Gherdëina 1999, pl. 86-87.

Paula à scrit scialdi nce per la zaites Nos Ladins y La Usc di Ladins.

  1. Daniela Moroder: Union di Ladins de Gherdëina 1989. Calënder de Gherdëina 1990, pl. 31 y 32.
  2. Franzl Moroder, Eduard Moroder, Tone Demetz: Teater te Gherdëina. Calënder de Gherdëina 1975, pl. 121.
  3. Alex Moroder: Storia di cor de dlieja de Urtijëi. Calënder de Gherdëina, 1984, pl. 67.
  4. Engl de Mariangiul: La Gimi (Jimmy) a 20 ani. Calënder de Gherdëina 1973, pl. 88.
  5. Franzl Moroder, Eduard Moroder, Tone Demetz: Teater te Gherdëina. Calënder de Gherdëina, pl. 121
  6. Flëur Schrott: Na lia à 80 ani. Calënder de Gherdëina 1986, pl. 67.

Bibliografia

[mudé | muda l codesc]
  • Erica Senoner, Matilde Pezzei, Marta Mussner: Ëiles de Gherdëina. Stories de vita de ëiles de Gherdëina, zacan y al didancuei. Chemuns de Gherdëina, 2001, pl. 232.
  • Egon Moroder Rusina: Nosta oma Paula dl Rusina. Calënder de Gherdëina 2014, pl 200-202.